Podejście Petera A. Levine’a do zrozumienia i przezwyciężania toksycznego wstydu
Autor: Przemysław Rosa
W świecie psychoterapii, wstyd jest jednym z uczuć, z którym stosunkowo trudno jest pracować. Dr Peter A. Levine, uznany ekspert w dziedzinie traumy i jej wpływu na psychikę, podchodzi do tematu wstydu w sposób trochę odmienny niż inni teoretycy. Jego badania nad toksycznym wstydem rzucają nowe światło na to, jak możemy zrozumieć i leczyć ten trudny stan emocjonalny.
Toksyczny wstyd a nasze autentyczne ja
Według Levine’a, toksyczny wstyd różni się od zwykłego uczucia wstydu. Gdzie zwykły wstyd może być chwilową reakcją na konkretną sytuację, toksyczny wstyd jest głęboko zakorzeniony i może wpływać na każdy aspekt życia osoby. Prowadzi to do utraty połączenia z naszym autentycznym ja. Zamiast czuć się pewnym siebie i wartościowym, osoba z toksycznym wstydem może czuć się fundamentalnie wadliwa, niezdolna do nawiązywania prawdziwych relacji i oddzielona od reszty świata. Jest to uczucie, które często ma korzenie w traumatycznych doświadczeniach z dzieciństwa, gdzie dziecko mogło czuć się odrzucone, niekochane lub nieważne.
Mechanizmy obronne a wstyd
Dzieci, które doświadczają toksycznego wstydu, często rozwijają mechanizmy obronne, aby radzić sobie z tym bolesnym uczuciem. Levine zwraca uwagę na „rozszczepienie”, jako jeden z tych mechanizmów. W tym scenariuszu, jedno z rodziców jest postrzegane jako złe, a drugie jako dobre. Dzieje się tak, aby dziecko mogło utrzymać wiarę w to, że ma przynajmniej jednego dobrego opiekuna, który zapewni mu przetrwanie. Ten mechanizm obronny może prowadzić do skomplikowanych relacji z rodzicami w dorosłym życiu.
Wstyd w kontekście społecznym
W miarę dorastania, wstyd może przybierać nowe formy, zwłaszcza w kontekście relacji rówieśniczych. Adolescencja to czas, gdy nasza tożsamość jest kształtowana przez interakcje z rówieśnikami. Levine podkreśla, jak ważne są grupy rówieśnicze podczas tego okresu i jak wykluczenie z takiej grupy może być niszczące dla młodej osoby. Ból odrzucenia i wykluczenia jest głęboko zakorzeniony w naszym pierwotnym lęku przed zostaniem porzuconym, co może prowadzić do długotrwałych problemów z samooceną i relacjami.
Wstyd a nasze ciało
Jednym z najbardziej innowacyjnych aspektów podejścia Levine’a do wstydu jest uwzględnienie ciała w procesie leczenia. Levine argumentuje, że wstyd nie jest tylko emocją, ale także fizycznym doświadczeniem, które jest przechowywane w naszym ciele. Nasze ciało pamięta traumy i doświadczenia z przeszłości, w tym wstyd. Dlatego ważne jest, aby pozwolić sobie czuć i uwolnić ten wstyd, aby móc w pełni angażować się w życie. Przez praktyki takie jak somatyczna terapia, osoby mogą nauczyć się słuchać swojego ciała i uwolnić się od toksycznego wstydu.